Lần đầu tiên lướt qua một cuốn sách nhanh như vậy.
Nếu đã từng đọc (và thích) những Claudius của Robert Graves, thì tốt nhất bạn nên bỏ qua cuốn này. Nhưng cũng nên đọc để biết một cuốn bestseller là như thế nào.
Cái khó của Miller là những lựa chọn.
Vì ai cũng biết cô là một học giả về mảng này – thần thoại Hy Lạp.
Thần thoại Hy Lạp ở đây cụ thể là trường ca Illiad của Homer. Thử tưởng tượng một học giả muốn đóng vai trò mới của một tác giả hư cấu, chắc chắn phải đặt mình vào nhiều vị thế khác nhau. Chính lúc này, biết quá nhiều là một cái hại. Vì nếu đã biết, thì người ta sẽ biết mỗi tình tiết trong Illiad đều có những tam sao thất bản. Chọn chi tiết nào, chọn chất liệu nào, chọn nhân vật nào, bỏ những gì, là cả một trời vấn đề.
Cuối cùng, Miller đã chọn Patroclus dẫn chuyện chính, và Achilles là nhân vật trung tâm.
Đây là lựa chọn tốt, vì cân bằng được giữa hai việc: giữ mạch chuyện chính của Illiad, và tiếp cận được độc giả. Vì ngoài cuốn sách của Homer, nguồn pop culture gần nhất mà đám đông còn nhớ về cuộc chiến thành Troy đó chính là phim Troy chiếu năm 2004. Phim này cũng đặt Patroclus và Achilles là trung tâm. Đương nhiên, trường ca Illiad thì không chỉ nói về Achilles và Patroclus.
Miller đã cho Patroclus làm một kẻ yếu ớt. Trong khi, Patroclus là một chiến binh nếu không nổi bật thì cũng thuộc loại “anh hùng” trong nhóm tướng tá Hy Lạp.
Miller cho Patroclus và Achilles yêu nhau theo kiểu đồng tính. Chuyện này thực ra cũng không có gì ghê gớm. Nên biết, văn hóa Hy Lạp cổ đại xem tình yêu lãng mạn chính là tình yêu giữa hai người đàn ông. Không nhất thiết những người đàn ông này là đồng tính. Hơn nữa, Homer luôn gợi ý (mặc dù không hoàn toàn rõ ràng) về tình yêu to lớn của Achilles giành cho Patroclus. Nhưng điểm khác biệt chính là ở chỗ, trong thế giới cổ đại người đàn ông Hy Lạp yêu những người cùng giới, trong khi vẫn giữ quan hệ với người vợ của mình. Alexander Đại Đế là một ví dụ. Còn Achilles và Patroclus theo mô tả của Miller lại yêu nhau theo kiểu “độc quyền”, có nghĩa cả hai không thích nữ giới.
Miller đã hoàn toàn dẹp bỏ tất cả những vị thần ra khỏi câu chuyện. Trong hai trường ca của Homer, vai trò của những vị thần là rất lớn. Hera, Athena, Poisedon luôn bảo kê cho quân Hy Lạp. Apollo, Aphrodite, rồi Ares, đứng về phía quân thành Troy. Zeus thì ở giữa, lúc đâm bên này, lúc chọt bên kia. Nói đúng ra, Illiad và Odyssey của Homer là thế giới của những vị thần. Có lẽ, lựa chọn của Miller là khôn ngoan khi chỉ tập trung vào câu chuyện của những “mortal”.
Miller là nữ, có lẽ vì thế những cảnh đánh nhau, chiến trận khá thiếu sức sống.
Homer kể về cuộc chiến thành Troy bắt đầu từ năm thứ mười, tức lúc đó cả Achilles và Patroclus đều ít nhất đã gần ba mươi tuổi. Mình không rõ Miller triển khai phần này thế nào, vì đọc lướt.
May mắn cho Miller là số đông độc giả không phải ai cũng nắm rõ trường ca Illiad và thần thoại Hy Lạp. Nếu có, một kẻ khó tính sẽ chất vấn cô vì dám tầm thường hóa những anh hùng bằng giọng kể như cho độc giả young adult. Mặt khác, một người có đầu óc cởi mở hơn sẽ thích thú với cách tiếp cận mới. Dù sao, cũng đã lâu rồi mảng sử thi kinh điển này mới được giới thiệu lại cho đám đông.
LV
Lê Khải Việt 